Μεγαλωμένος με την Ελλάδα στην καρδιά σου, σε μια βασανισμένη και σχεδόν ξεχασμένη (θα θέλατε)περιοχή του Ελληνισμού που βίαια αποκόπηκε από το εθνικό σώμα τρεις φορές ως τώρα. Τρεις φορές ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την Βόρεια Ήπειρο και μια οι Βορειοηπειρώτες μόνοι τους.7 Δεκεμβρίου 1912: Τα τουρκικά στρατεύματα υπό τον Τσαβήτ Πασά, με την Απελευθέρωση της Καστοριάς, οπισθοχώρησαν στην Κορυτσά. Ο ελληνικός στρατός, με υποστράτηγο τον Κων/νο Δαμιανό, έπειτα από σκληρές μάχες, έκαμψε την αντίσταση των Τούρκων. Το πρωί της 7ης Δεκεμβρίου 1912, το 12 Σύνταγμα της ΙΙΙ Μεραρχίας έμπαινε θριαμβευτικά στην πόλη. Τα υπολείμματα του στρατού του Τζαβήτ πασά αποσύρονταν προς την Ερσέκα και Μπορόβα. Οι κάτοικοι της Κορυτσάς υποδέχτηκαν με θερμές εκδηλώσεις τους ελευθερωτές. Ο Μητροπολίτης Γερμανός, οι πρόκριτοι της πόλης και οι κάτοικοι βγήκαν να προϋπαντήσουν τους Έλληνες στρατιώτες. Μετά από αιώνες σκλαβιάς και ανείπωτης ταπείνωσης πανηγύριζαν την Ανάστασή τους. Στα τέλη του Ιανουαρίου του 1913 διορίστηκε και ο πρώτος Έλληνας διοικητής στην Κορυτσά, ο Πέρος Καψαμπέλης. Νέο κύμα χαράς και ενθουσιασμού σκέπασε την Κορυτσά, όταν στις 3 Μαρτίου 1913 επισκέφτηκε την πόλη ο τότε διάδοχος Γεώργιος. Δυστυχώς, όμως, παρόλους τους αγώνες των Κορυτσαίων, το μοιραίο δεν αποτράπηκε. Πυκνά μαύρα σύννεφα παρουσιάστηκαν στον ορίζοντα. Οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις απεφάσισαν η Κορυτσά και τα άλλα ελληνικά ηπειρωτικά τμήματα να περιέλθουν στην επικυριαρχία του νεοσύστατου τεχνητού αλβανικού κράτους (ΣτΕ: μήπως σας θυμίζει κάτι;). Έτσι και η Κορυτσά απετέλεσε, και έκτοτε παραμένει, τμήμα της Αλβανίας.Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ' την Βόρειο ΉπειροΜετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων (21 Φεβρουαρίου 1913) από τον τουρκικό ζυγό, ο Ελληνικός στρατός συνεχίζει ελευθερώνοντας μία μία και τις πόλεις της Βορείου Ηπείρου μέχρι έξω από τον Αυλώνα. Μερικές μάλιστα πόλεις της Βορείου Ηπείρου ανέκτησαν νωρίτερα την ελευθερία τους (π.χ. Χειμάρρα με τον Σπ. Σπυρομήλιο 5/10/1912 , Κορυτσά με τον Παν. Δαγκλή 7/12/1912).            Στις 17 Δεκεμβρίου 1913 η Ιταλία και η Αυστρουγγαρία, δυστυχώς, εξυπηρετώντας δικά τους συμφέροντα, με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας δημιουργούν για πρώτη φορά το Αλβανικό κράτος, περιέχοντας στα όριά του προς ενίσχυση της νεοϊδρυθείσης Αλβανίας και τη Βόρειο Ήπειρο. Από τότε το βόρειο τμήμα της Ηπείρου πέρασε στην ιστορία ως «Βόρειος Ήπειρος». Μάλιστα εκβιάζουν την Ελληνική κυβέρνηση να διαλέξει μεταξύ νησιών ανατολικού Αιγαίου και Βορείου Ηπείρου17 Φεβρουαρίου  1914:Το γεγονός αυτό ανάγκασε τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό να ξεσηκωθεί προχωρώντας σε ένοπλη εξέγερση με αποκορύφωμα την ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ της Βορείου Ηπείρου στις . Σχηματίσθηκε Κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο και μέλη τους ηρωικούς Μητροπολίτες Δρυϊνουπόλεως Βασίλειο, Βελλάς & Κονίτσης Σπυρίδωνα και Κορυτσάς Γερμανό. Υψώνεται η σημαία της Αυτονόμου Ηπείρου και ενταγμένος ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός σε εθελοντικά αυτονομιακά σώματα & «ιερούς λόχους» ελευθερώνει τη Βόρειο Ήπειρο υποχρεώνοντας τους Αλβανούς να υπογράψουν στις 17 Μαΐου 1914 ( δηλαδή σε 3 μήνες) το Πρωτόκολλο της Κερκύρας. Σύμφωνα με αυτό αναγνωρίζονταν αυτονομία και αυτοδιοίκητο της Βορείου Ηπείρου, ελευθερία σχολείων, γλώσσας, θρησκείας, επί πλέον δε το δικαίωμα να έχουν οι Βορειοηπειρώτες δικό τους Στρατό και δική τους Χωροφυλακή. Ονομάζεται η περιοχή «Ήπειρος» περιλαμβανομένων και της Χειμάρρας, Αργυροκάστρου, Αγ. Σαράντα, Κολώνιας, Λεσκοβικίου, Πρεμετής, Κορυτσάς κ.α. και οι κάτοικοι της ονομάζονται «Ηπειρώτες» και όχι «Αλβανοί».            Η έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και η έκρυθμη κατάσταση στην Αλβανία αναγκάζει τους Ευρωπαίους να επιτρέψουν την είσοδο του Ελληνικού στρατού για την αποκατάσταση της τάξης στη Βόρειο Ήπειρο. Έτσι στις 14 Οκτωβρίου 1914 ο Ελληνικός Στρατός ελευθερώνει για 2η φορά τη Βόρειο Ήπειρο. Η αυτονομιακή κυβέρνηση παραδίδει ευχαρίστως την εξουσία της στον ελευθερωτή στρατό. Η ένωση της Βορείου Ηπείρου με την Ελλάδα ακολουθήθηκε από τη συμμετοχή 16 αντιπροσώπων της στη βουλή των Ελλήνων στις Ελληνικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν 1 χρόνο αργότερα.            Ο διχασμός όμως, και η έλλειψη ομοψυχίας στην Ελλάδα (Βενιζέλου - βασ. Κωνσταντίνου), που είχε ως συνέπεια και την Μικρασιατική καταστροφή (1922), έδωσαν την ευκαιρία στους Ευρωπαίους προστάτες των Αλβανών να αποσπάσουν και πάλι τη Βόρειο Ήπειρο από τον εθνικό κορμό.Στις 28 Οκτωβρίου 1940 στο πλευρό των Ιταλικών μεραρχιών εισέβαλαν και δύο Αλβανικές εναντίον της Ελλάδος. Ο γενναίος, όμως, Ελληνικός στρατός προήλασε και πάλι νικηφόρα στη Βόρειο Ήπειρο και έγινε δεκτός από τους Βορειοηπειρώτες ως ελευθερωτής. Για 3η φορά ελευθερώθηκε η Βόρειος Ήπειρος.Στις 22 Νοεμβρίου 1940 τμήματα του ελληνικού στρατού εισέρχονται απελευθερωτές του βορειοηπειρωτικού διαμερίσματος της Κορυτσάς. Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και ζητωκραύγαζε: «Πήραμε την Κορυτσά». Η απελευθέρωση της Κορυτσάς ήταν η τελευταία μεγάλη επιτυχία του ελληνικού στρατού στο βορειοηπειρωτικό μέτωπο. Στην πόλη βρίσκονταν και την υποστήριζαν ισχυρές ιταλικές δυνάμεις (μεραρχία Τριέστι – Πιεμόντε – Βενέτσια – Αρέστο με δύο τάγματα μεγαλοχιτώνων – με το τάγμα των Βερσαλιών και ένα τάγμα Αλβανών). Ο αγώνας για την κατάληψή της κράτησε οχτώ μέρες και ήταν πολυαίμακτος. Πρώτος αξιωματικός που μπήκε στην πόλη ήταν ο Ιωάννης Μεργέτης. Σύμφωνα με έκθεσή του η επίθεση του ελληνικού στρατού άρχισε στις 14 Νοεμβρίου αιφνιδιαστικά. Στην πρώτη επίθεση συνελήφθησαν οι πρώτοι 40 Ιταλοί. Μέχρι την 21η Νοεμβρίου εξακολούθησε η επίθεση. Αιχμαλωτίζεται ένα ιταλικό τάγμα, ένα ορεινό χειρουργείο και άλλο πολεμικό υλικό.Στις 7.45’ της 22ας Νοεμβρίου το τάγμα του Αθανασίου Παλαιοδημοπούλου μπαίνει στην Κορυτσά και σε λίγα λεπτά αργότερα μπαίνει ο Συνταγματάρχης Ιωάννης Μεργέτης, ο οποίος ανακοίνωσε με ένα λιτό σήμα στην 9η Μεραρχία την κατάληψή της: «Ώρα 7.45’ ημέτερον απόσπασμα κατέλαβε Κορυτσά. Ι. Μεργέτης – Συνταγματάρχης».Το σήμα έφτασε σύντομα στην Κυβέρνηση, η οποία ανακοίνωσε στον ελληνικό λαό την απελευθέρωση της Κορυτσάς. Ο λαός των Αθηνών, ολόκληρος ο ελληνισμός, πανηγύρισε με ενθουσιασμό την απελευθέρωσή της. Η κυανόλευκη κυμάτιζε στο Διοικητήριο της Κορυτσάς και σκόρπιζε συγκίνηση.Οι θυσίες, το αίμα που χύθηκε άφθονο, προς στιγμή λησμονήθηκαν και άκρατος ενθουσιασμός κατέλαβε το λαό. Με διθυραμβικούς τίτλους οι εφημερίδες των Αθηνών ανήγγειλαν την προέλαση του ελληνικού στρατού και την απελευθέρωση της Κορυτσάς. Ο Π. Παλαιολόγος, απεσταλμένος του «Ελεύθερου Βήματος» στο μέτωπο απέστειλε στην εφημερίδα την παρακάτω ενθουσιώδη ανταπόκριση: «ΜΕΤΩΠΟΝ ΗΠΕΙΡΟΥ, 22 Νοεμβρίου (του απεσταλμένου μας). Η Ήπειρος ολόκληρος εις μίαν ψυχήν πανηγυρίζει ενθουσιωδώς την κατάληψιν της Κορυτσάς. Ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων, εθναπόστολος, περιερχόμενος το μέτωπον, με ησπάσθη ψιθυρίζων: «Ωμίλησεν ο Θεός. Ούτοι εν άρμασιν, ούτοι εν Ίπποις, ημείς εν ονόματι Θεού». Οι στρατιώται αγκαλιάζουν αλλήλους. Με ψυχήν πλημμυρισμένην από συγκίνησιν και υπερηφάνειαν, συγκεντρώνω από τραυματίας αξιωματικούς στοιχεία από τας προχθεσινάς και χθεσινάς μάχας εις το μέτωπον της Ηπείρου. Χρειάζεται νέος Όμηρος διά την περιγραφήν της σημερινής εποποιΐας. Ζώμεν εις μίαν ατμόσφαιραν μέθης και παραληρήματος».Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ' την Βόρειο Ήπειρο. Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την ήττα του Άξονα, η Ελληνική Κυβέρνηση ζήτησε στη Διεθνή Διάσκεψη Ειρήνης των 21 Εθνών στο Παρίσι (30/08/1946) την ένωση της Βορείου Ηπείρου με την Ελλάδα. Το ζήτημα παραπέμφθηκε - ύστερα από αντιδράσεις του Σοβιετικού Υπουργού Εξωτερικών Μολότωφ και άλλων κομμουνιστικών κρατών - στο Συμβούλιο Υπουργών των Εξωτερικών των Μεγάλων Δυνάμεων (Γαλλία, ΗΠΑ, Μεγ.Βρετανία, Ρωσία) που έγινε στη Νέα Υόρκη (4 Νοεμβρίου έως 12 Δεκεμβρίου 1946),. Το Συμβούλιο  ανέβαλε τη λήψη αποφάσεων ως προς το Βορειοηπειρωτικό για μετά την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης με την Αυστρία και τη Γερμανία. Η συνθήκη ειρήνης με την Αυστρία υπογράφηκε στις 15 Μαΐου 1955 στην Βιέννη. Με την Γερμανία στις 12 Σεπτεμβρίου 1990 στην Μόσχα.Το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα εκκρεμεί και περιμένει τή λύση του.   Ετσι για να μην ξεχναμε που μεγάλωσες, Έλληνας μεσα στην καταπιεση.Στη δεκαετία του 1920 ο αλβανικός εθνικισμός απέκοψε πραξικοπηματικά την Αλβανική Εκκλησία από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Προσπάθησε μάλιστα να επιβάλει ως λειτουργική γλώσσα παντού την Αλβανική. (Κύριος εκπρόσωπος ο Αλβανός ψευδεπίσκοπος από την Αμερική Φαν Νόλι).            Στη δεκαετία του 1930 ο βασιλιάς Ζιώγου επιτέθηκε εναντίον της Ελληνικής παιδείας. Οι Βορειοηπειρώτες προσφεύγουν στο δικαστήριο της Χάγης και δικαιώνονται (1935).Οι Αγιοι Σαραντα αναφέρονται πλέον ως Σαράντα, εξαναγκασμος των Βορειοηπειρωτών σε μικτούς γάμους, κλείσιμο ελληνικών σχολείων και εκκλησιών.Όμως ποτέ δεν έβγαλες από την καρδία σου την Ελλάδα, πήγαν στο σπίτι να βάλουν το περίστροφο στον κρόταφο της μάνας σου σε απείλησαν, αν ήσουν δειλός θα καθόσουν στα αυγά σου, ήσουν Άντρας όμως και το ποτήρι ξεχείλισε, δεν άντεξες άλλη προσβολή και ειδικά την μέρα της επετείου μας, δεν είχες την στόφα των εδώ σφουγγοκωλάριων, σε κυνήγησαν ειδικές δυνάμεις με ελικόπτερα, αλεξίσφαιρα, αν ήθελες θα είχες κάνει κηδείες, αύριο όμως είναι η δικιά σου.Σε υποτίμησαν σε βάφτισαν "φασίστα" "χρυσαυγίτη" και "πρεζεμπορα", κατερευσαν όλα, τα "παπαγαλακια" εδω έφαγαν σαπιο καναβουρι δεν τους περασε.Δέκα μέρες σε κράτησαν νεκρο, μήπως φοβόντουσαν πως θα σηκωθεις να παρεις εκδίκηση για τη δολοφονία σου;Θα κοιμηθείς ήσυχος πλέον με σκέπασμα την γαλανολευκηΘα βρεις εκει πάνω τα άλλα παλληκάρια τον Σολωμού και τον Ισαάκ.Είμαι πολύ μικρός να πω κάτι για σένα, θα αφήσω κάποιους άλλους να τα πουν.«Ε λοιπόν: σε μιαν εποχή όπου όλη η αρετή είναι ν’ ακουμπάει ο ένας στον άλλον πλάτη με πλάτη, όχι για την αλληλεγγύη αλλά για τη συναλλαγή, σε μιαν εποχή όπου αρετή είναι η δειλία, εγώ τουλάχιστο στάθηκα ολομόναχος κι ολόρθος. Η έννοια της ηθικής είναι σχετική, σχετική κ’ η έννοια της τιμής. Η έννοια του αντρισμού όμως είναι απόλυτη.Να ο απόλογός μου».(Αφηγητής-ήρωας. «Μυστική ζωή», 1957) Άγγελος Τερζάκης"5.4.41 Συναντώ, ώρα 9.30 της νύχτας, τον Αγγελο τον Προκοπίου. Φεγγαροβραδιά! Βολτάρουμε και συζητούμε για τον πόλεμο, για το μέλλον, για την παλληκαριά. Μου διηγιέται, μέσες άκρες, την προχτεσινή του περιπέτεια, στο παρατηρητήριο, που πήγανε να του κάνουνε «τραπέζι» ο Κωστάκης κι ο Ζαρονίκος. Το εχθρικό πυροβολικό τούς έβαλε. Μου λέει πως γλύτωσαν από τρίχα. Ο Κωστάκης διατηρούσε την ψυχραιμία του, ένα ύφος πολεμάρχου, μα ήτανε κίτρινος και κρατούσε σφιχτά στα χέρια τις Γραφές. Εβλεπες πως κι αυτός ο ίδιος τάχε χάσει και αντλούσε δύναμη από κάπου αλλού, κι όχι από μέσα του.Ο θάνατος, του λέω κι εγώ του Προκοπίου, είναι κάτι με το οποίο ο άνθρωπος δεν αναμετριέται σαν ίσος προς ίσον, με το ίδιο ανάστημα. Η παλληκαριά είναι ζήτημα ποσοτικής αντοχής, κι από τον ένα ως τον άλλον άνθρωπο δε διαφέρει παρά μόνο κατά βαθμό.Ο ηρωισμός, λέει ο Προκοπίου, είναι ζήτημα παραφοράς.Οπως η αυτοκτονία, συμπεραίνω εγώ, πράξη απογνώσεως, όταν δεν είναι απλή αφροσύνη.Και του διηγούμαι τη φορά που με πολυβόλησαν κι ένιωθα τον εαυτό μου παγωμένο, πως δε θάχε τη δύναμη να τραβήξει το πιστόλι. Αντιπαράβαλα τις δυο εικόνες, τη φανταστική του εαυτού μου αμυνόμενου κατά αεροπορικής επιδρομής και την πραγματική, όπου το πράμα συνέβη. Κι είδα πως η φαντασία δε μπορεί να δημιουργήσει παρά μονάχα την εικόνα κι όχι την ακριβή αίσθηση.Αντρεία, λέω, είναι όταν έχεις ν’ αντιπαλαίσεις σώμα με σώμα, σαν ίσος (ποιοτικά) με ίσον, μ’ έναν άνθρωπο. Οχι όμως κι όπου ο αέρας γύρω σου γεμίζει θάνατο ύπουλο, κρυφό, ατσάλι αναμμένο που βιτσίζει."Άγγελος Τερζάκης«Δεν απέμενε παρά να κρατήσω τον όρκο μου και να δώσω υπόστασηστον Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας, αυτόν που είχε δοκιμαστεί σε όλα τα ανεβοκατεβάσματα της Ελληνικής Ιστορίας και που προχωρούσε ολοένα για να φτάσει μέσα και πέρα από το θάνατο.»«Από το άλλο μέρος, έγινε αιτία ο πόλεμος να συνειδητοποιήσω τι είναι ο αγώνας, ο ομαδικός πλέον και όχι ο προσωπικός. Θέλω να πω τι σημαίνει να μάχεσαι και συ.»«Χωρίς την εμπειρία αυτή, πιστεύω δεν θα μου είχε ανοιχτεί ο δρόμος για το «Άξιον Εστί». »Ανθυπολοχαγός Οδυσσέας Ελύτης«ἡ Ἑλλάς ἔχει ἕνα ποτάμι μεγαλύτερο κι’ ἀπό τόν Ρῆνο, καί ἀπό τόν Νεῖλο κι’ ἀπό τόν Δούναβη κι’ ἀπό τόν Ἀμαζόνιο τῆς Ἀμερικῆς. Εἶναι τό αἷμα πού ἔχυσε γιά τήν Ἐλευθερία της καί τήν τιμή της, σύμβολον τῆς Ἐλευθερίας καί τῆς τιμῆς γιά ὅλη τήν ἀνθρωπότητα»Ἀνρύ Ροσφόρ«Τ' ανδρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται»Φυλακισμένα Μνήματα, Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας